PE-100 Kalıp Üretimi
PE100 Borularının Genel Özellikleri
Polietilen borular petrolden elde edilen etilen gazının polimerizasyon işleminden sonra elde edilen hammaddeden elde edilmektedir. 100 rakamı ürünün çevresel gerilme (?) değeri olan 10.0 MPa’a işaret etmektedir. Bu değer 32’lerden başlamış olup 125 üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Bu değerin yükselmesi dayanımının arttığını gösterdiğinden aynı basınç sınıfı için etkalınlığının incelmesi anlamına gelmektedir. Bu ise hammadde tasarrufu ile borunun iç çap değerinin artması anlamına gelmektedir. Bu değerlerdeki iyileşmeler alternatif ürünler karşısında maliyet avantajı sunduğundan Pazar payını arttırmaktadır.
Polietilen termoplastik ürün grubuna girdiğinden geridönüşümü olan bir üründür. Hatalı üretilenlerin tekrar kullanılabilmesi maliyetlere katkı sağlamaktadır. Çevre açısından olaya bakıldığında tekrar toplandığında ise ikinci sınıf ürünlerde kullanılabilmektedir.
Polietilen ürünün kaynak kabiliyeti çok yüksek olduğundan birleştirme yöntemleri çeşitlidir. Birleştirme yöntemleri; alınkaynak metodu, elektrofüzyon kaynak metodu, itme soket metodu ve ekstrüzyonlu kaynak metodudur.
Polietilenin korozyona uğramaması, kimyasallardan etkilenmemesi, aşınma dayanımının yüksek olması ömrünü alternatif ürünlere göre avantajlı duruma getirmektedir. Asgari olarak 50 yıl servis ömrü sunmaktadır.
Şebekeler depremler ile bir anda kullanım dışı kalabilmektedir. Yaşanan depremler göstermiştir ki polietilen borular depremden kullanılabilirken rijit borular tamamen devre dışı bırakılarak yeni hatlar döşenmiştir. Erezyonun yaşandığı yerlerde ise borunun %600 uzama kabiliyeti neticesinde uzayarak açılmayı absorbe etmektedir. Heyelan bölgelerinde sık sık değiştirilmek zorunda kalan hatlardaki sorunu çözmüştür.
Projeye uygun olarak farklı basınçlarda üretilebilmesi hammadde tasarrufu sağladığından projelerin fizibil olmasında etkili olmuştur.
Polietilen borular en yaygın olarak İskandinav ülkelerinde kullanılmaktadır. Bunun en önemli sebebi -40 °C’ye kadar elastik özelliklerini koruduğundan suyun buz haline dönüşmesinden etkilenmemektedir. Çelik boruların hepsi buz ile yarılır iken Polietilen genleşerek hacim artışını absorbe etmektedir.
Polietilen borular ile nehir, göl ve deniz geçişlerindeki kolaylık ile proje maliyetleri çok düşmüştür. Hayata geçirilemeyen birçok proje bu ürünle tamamlanmıştır. Borular sudan hafif olduğundan yüzdürülerek güzergah üzerine getirilmiş ve beton bloklar ile batırılmıştır.
Basınç kaybı hesaplarında hidrolik pürüzsüz eğrisinde olduğundan daha düşük enerjili pompa seçilerek ilk yatırım ve işletme maliyetlerinde tasarruf sağlamaktadır.
Ø125 mm çapa kadar kangal olarak üretildiğinden fiting ve bunların kaynak maliyetinden tasarruf sunmaktadır.
Döşeme esnasında arazi şekline uyum sağladığından hafriyat ve kanal çalışmalarında maliyetler asgari seviyelere çekilmiştir. Kanal dışarısında birleştirme yapılarak kanala salınması kolay olduğundan pratik uygulama imkanı sunar.
Hattın hasar gören yerin iki tarafından boğma ile su hattı kesilir ve tamirat yapılır. Bu sayede şebeke suyu kesilmeden tamirat yapılabilir.
Boru dönüşlerde kendi çapının 20-35 katı radyüs ile kıvrılabildiğinden az miktarda dirsek kullanılır.
Karbon Siyahı katkısı ile üretildiğinde Güneşten gelen ultraviyole ışınlara dayanım gösterir.
Rijit borularda basınç sınıfının yükselmesine neden olan koç darbelerinden etkilenmez.
PE100 Borusunun Üstünlükleri
Elastik yapısı ile depremden etkilenmez. Heyelan bölgelerinde uzamayı sönümler.
Sıcaklıklar -40 °C’ye düştüğünde de elastik özelliklerini korur.
Kangal olarak şantiyede kullanılabilir.
Kimyasallara yüksek dayanım gösterir. Korozyona uğramaz.
Aşınma dayanımı yüksektir. Delinmez. Ayrıca akışkana molekül geçişi sözkonusu olmadığından kanserojen etkisi yoktur.
İçerideki akışkandan ve dışarıdaki toprak yapısından dolayı korozyon olmaz.
Yoğunluğu 0,956 gr/cm3 olduğundan çelikten 8 kat hafiftir.
Kanal dışında birleştirme işlemi yapılıp kanala sonra bırakılabilir. Hafriyat miktarını azaltır.
Zeminin dereceli olarak hassas kazılmasına ihtiyaç göstermez.
Nehir, Göl ve deniz geçişlerine çok uygundur.
Esnek özelliği ile dirsek ihtiyacı olmadan boru çapının 20-35 katı radyüs ile dönüş yapabilir.
Koç darbelerine dayanım gösterir.
Fiting kullanmadan alın kaynak ile birleştirme yapılabilir.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kaynaklı birleştirme uygulamalarında boru yüzeyinin yağ ve kirden arındırılmış olmasına dikkat edilmelidir. Ara film katmanı oluşturan bu yapılar sağlıklı kaynağın yapılmasını engellemektedir.
Boru yüzeyindeki okside tabaka traşlayıcı aparatlar ile atılmalıdır.
Elektrofüzyon kaynağında, boru fitinge sokulmadan önce gireceği mesafe boru üzerine kalem ile işaretlenmelidir. Aksi taktirde nekadar girip girmediği anlaşılamamaktadır. Bu ise kaynak bölge miktarının riskli seviyede kalmasına neden olabilmektedir.
Kaynak için basınç ve sıcaklık değerleri kontrol altında tutulmalıdır.
Rüzgarlı ve soğuk havalarda çadırla kapalı ortam oluşturarak kaynak yapılmalıdır.